We hebben tijdens onze vakantie helaas afscheid moeten nemen van ons maatje Phoebe, ze is gelukkig wel 11 jaar oud geworden wat voor een grote hond een redelijke leeftijd is. Maar afscheid nemen blijft enorm verdrietig!
De lege plek in huis waar haar mand stond, wandelen zonder hond, geen blij eitje meer als je thuiskomt, het is echt leeg.. Nu ze er niet meer is moet ik de website updaten, want ik heb haar natuurlijk benoemd op de ‘over mij’ pagina, maar het geeft mij letterlijk buikpijn om haar naam weg te halen.
Natuurlijk horen verlies en rouw bij het leven en heb jij vast ook je eigen ervaringen met rouw. Een belangrijk aspect tijdens rouw is zelfzorg, hoe blijf je op de been tijdens zo’n pittig proces?
In de afgelopen jaren zijn wij helaas veel dierbaren mensen verloren en hebben we ruimschoots ervaring opgedaan met het rouwproces. En ook al is het verlies van een huisdier natuurlijk totaal anders dan het verlies van een mens, toch is het rouwproces er net zo goed.
Uit ervaring weet ik hoe belangrijk het is om goed voor jezelf te blijven zorgen en hoe lastig dat tegelijk kan zijn! Daarom deze blog, waar ik wat tips geef die ons en cliënten uit de praktijk hebben geholpen.
Zelfzorg en rouw
Probeer het begrip zelfzorg echt even te doorvoelen, want het is zo’n hol of zelfs zweverig begrip, ‘zelfzorg’.. Ik hoor je bijna denken, pff.. ja ja.. een beetje navelstaren, ik heb wel wat beters te doen!
Toch is het essentieel in een periode van rouw, want alleen jij weet waar je behoefte ligt. Is het rust, afleiding, slapen, huilen, boos zijn of wat dan ook.. Probeer zo goed mogelijk gehoor te geven aan wat jij nodig hebt op dit moment. Andere mensen kunnen het helaas niet aan je aflezen, dus probeer zo duidelijk mogelijk te zijn naar de omgeving. Dit kan behoorlijk afwijken van je normale routine en behoefte, maar dat is oké. Het is een proces en deze fase gaat weer voorbij.
Eten en rouwen
We vieren alle grote transitie moment in het leven met eten, denk aan een verjaardag, een trouwerij of een overlijden. Het zijn vaak tradities zoals beschuit met muisjes of taart op een verjaardag, dat is wat ons bindt en wat ons vaak ook houvast geeft.
Wanneer we kijken naar het rouwproces, dat eigenlijk pas echt begint nadat er een afscheidsplechtigheid heeft plaatsgevonden, dan zien we dat veel mensen een veranderde behoefte hebben. Het kan zijn dat jouw eetlust verdwijnt of je juist heel veel trek krijgt in bepaalde voeding, maar het kan ook alle kanten uit vliegen. De ene dag knetterende zin in zoetigheid en de volgende dag totaal geen trek. Alles is normaal.
Rouw is een stressvol proces voor ons en ons lichaam, dit vertaalt zich vaak in een grotere zin in zoetigheid of zetmeel zoals brood of rijst en pasta. In tijden van stress vraagt ons lichaam energie en suikers zijn de gemakkelijkste energiebron voor onze cellen, dus dat heeft de voorkeur.
Aziz is bijvoorbeeld op zich geen zoetekauw, maar na het verlies van zijn vader at hij wekenlang elke avond bijna een rol beschuitjes met boter en jam op. Dat komt dan ook alleen omdat wij geen snoep en koek in huis hebben ;-), dus was dit zijn oplossing qua zoetigheid.
Dit is heel normaal en logisch als je kijkt naar hoe je lichaam werkt, dus merk je dat bij jezelf op probeer dan te bekijken hoe je de behoefte aan energie en zoetigheid het handigste kunt invullen. Probeer te kiezen voor de meest voedzame opties zoals fruit of extra pure chocolade. Haal geen of weinig snoep of koek in huis, dat scheelt weer verleiding. En zorg dat je wel iets hebt zoals een beschuitje, een kaakje of natuurlijk nog beter, een soort fruit dat je lekker vindt.
Rouw kost energie!
Recentelijk hoorde ik op een podcast een rouw-expert zeggen dat je maar 30% van je normale energielevel hebt als je in rouw bent. Of dat echt waar is weet ik niet, maar het kost in ieder geval waanzinnig veel energie en vermoeidheid hoort er dus ook echt bij.
Vraag dus niet teveel van jezelf, neem geen extra taken op je en geef jezelf de ruimte. Het rouwproces verloopt bovendien ook niet bepaald rechtlijnig, dus fases en gevoelens komen en gaan bij veel mensen. Het kan daarom best zijn dat je een poos aardig op weg bent en ineens de neerslachtigheid of het verdriet je weer overvalt. Dat is heel normaal en dat kost nou eenmaal energie. Probeer jezelf daar dan ook de ruimte voor te geven.
Voeding is hier wel essentieel, want hoe beter je voor je lichaam zorgt des te minder last heb je van een (extreem) laag energieniveau. Je support jezelf in jouw rouwproces met voeding, het is daarom een vorm van zelfzorg. Het helpt enorm als je voldoende eiwitten, goede vetten, groente en micronutriënten binnenkrijgt zoals vitamines en mineralen.
Eiwitten zijn de bouwblokken van ons lichaam en helpen bovendien om zoete trek te verminderen. Goede eiwitbronnen zijn peulvruchten, noten, zaden, pitten, eieren, vis, gevogelte, vlees en zuivel zoals kwark.
Vetten dienen ook als bouwstof en als brandstof. Goede vetten vinden we in noten, zaden, pitten, avocado, olijfolie, kokosvet, roomboter en vette vis zoals makreel, haring of zalm.
Vitamines en mineralen vinden we bovengemiddeld veel terug in groente, fruit, noten, zaden en pitten. Een stukje komkommer bij de lunch is ook prima in deze fase, fancy zelfbereide maaltijdsalades kunnen later wel weer. In een rouwproces is alles wat lukt meegenomen, dus een stuk komkommer bij de boterham is al top! Leg de lat vooral niet te hoog.
Rouw en afvallen
In een periode van rouw, zeker in de fase van depressie of neerslachtigheid kan het lastig zijn om volwaardig te blijven eten. Sommige mensen verliezen hun eetlust en verliezen daardoor lichaamsgewicht. Dat trek zijn wissel op je fysieke en mentale welzijn en kan het proces vertragen.
Heb je last van een gebrek aan eetlust? Doe een beroep op je omgeving, mensen willen vaak iets voor je doen maar weten niet goed wat. De meeste mensen willen je uitnodigen voor de maaltijd, een bordje eten voor je langsbrengen of een pannetje soep voor je maken. Je kunt porties invriezen zodat je elke dag een hapje hebt.
Denk ook aan voorraden aanleggen, maak gebruik van de diepvries als je die hebt, daar kun je porties eten in voorraad houden, maar ook zakken groente, fruit of vis. Dit maakt vermoeiende bezoekjes aan de supermarkt minder vaak nodig. Dit geldt ook voor de voorraadkast, zorg dat er bijvoorbeeld rijst, pasta, quinoa, havermout, gedroogd fruit, noten, zaden, pitten, blikken groente, peulvruchten of extra pure chocolade in huis zijn.
Ook de boodschappen bezorgdienst kan uitkomst bieden, je klikt aan wat je nodig hebt en ze bezorgen aan huis. Geef jezelf die luxe als je het kunt veroorloven. Denk dan ook aan de maaltijd pakketten die veel supermarkten hebben of de kant en klaar vers maaltijden. Alles beter dan afhaalmaaltijden of helemaal niet eten.
Voedzame en gemakkelijke happen zijn bijvoorbeeld brood met beleg zoals eitjes en/of avocado, noten pasta, hummus of pindakaas. Een stukje komkommer, een tomaatje of kop soep uit de diepvries erbij en je hebt al heel wat bij elkaar. Denk ook aan snacks als een bakje volle kwark of Griekse yoghurt, een hand noten, zaden of pitten, wat (gedroogd) fruit en/of een stuk(je) pure chocolade. Allemaal voedzaam en energierijk.
Hou het simpel en gemakkelijk en kijk voorzichtig of er voeding is waar je nog wel wat plezier uit haalt. Bouw daar rustig op verder en gaandeweg komt bij de meeste mensen de normale trek weer terug.
Rouw en aankomen
Veel mensen komen in gewicht aan in een periode van rouw en dat is geen wonder, want eten biedt vaak troost en aan energie heb je ook al geen overvloed. Zin om te sporten is er vaak niet, dus dan is het niet gek als je wat kilo’s aankomt.
Een goede term uit de mindfulness beoefening voor dit proces is ‘harten honger’, je ervaart gemis in je hart en zoekt naar een invulling.
Helaas is eten natuurlijk geen permanent invulling, maar het is logisch om het gat te willen vullen met eten. Als mens associëren we vanaf onze geboorte voeding ook met liefde, wat logisch is als je bedenkt dat bij het voeden van een baby zowel bij moeder als kind het liefdeshormoon oxytocine vrijkomt. Dan is het niet gek dat we de neiging hebben om ons verdriet te compenseren met eten.
Het kan helpen om te bedenken wat je hart nog meer kan vullen, zoals fijne gesprekken met vrienden of geliefden, naar mooie foto’s kijken van je dierbaren, het knuffelen met je naasten of je huisdieren. Probeer zo lief mogelijk voor jezelf te zijn en bewust je hart te voeden met andere dingen dan eten.
Gaandeweg het rouwproces gaat dit vaak steeds iets beter, maar het heeft tijd nodig en soms heb je dan ineens toch een boel beschuitjes met jam op in een poging je harten honger te stillen, maar dat is dan ook oké. Wees mild voor jezelf, heb begrip voor jouw complexe situatie, neem je voor om beter voor jezelf te zorgen en pak de draad rustig weer op. Stap voor stap..
Haal niet in huis wat je niet wilt eten, dat scheelt enorm veel energie qua het weerstaan van verleiding. Energie die je toch al niet hebt, dus geen wonder dat je niets kunt weerstaan wanneer je rouwt.
Geef jezelf ook regelmatig een moment om te genieten van iets wat je blij maakt, zoals een gebakje of stuk chocolade. Probeer het dus als een soort ‘anker-moment’ te zien, waarbij je weet als trek opkomt je vanmiddag of morgen iets gaat eten waar je blij van wordt. Dan is het gecentreerd op dat moment en ben je niet onbedoeld de hele dag aan het snacken.
Voor mij werkt het altijd goed om het weekend aan te houden voor iets extra’s als een gebakje of patatje. Dan kan ik doordeweeks soms zin hebben in van alles, maar weet ik dat ik in het weekend dat gebakje ga eten en dat geeft rust.
Dit kan natuurlijk ook een moment per dag zijn waarop je een stuk chocolade of een koek(je) eet.
Kijk wat werkt voor jou en past bij jouw zelfzorg, kleine stapjes zijn raadzaam want die zijn haalbaar. Dus niet ineens alles omgooien en jezelf op een dieet gaan zetten, maar gewoon stapsgewijs kleine aanpassingen maken die haalbaar zijn.
Suppletie en rouw
Het is lastig om voldoende vitamines en mineralen binnen te krijgen, zelfs als je een volwaardig eetpatroon hebt! Het is raadzaam om in deze periode jezelf te ondersteunen met een goed multivitamine-supplement. Kies voor een orthomoleculair merk omdat zij gebruik maken van goed opneembare en bruikbare vitamine vormen. Bij speciaalzaken kunnen ze je informeren over goede varianten.
Stijgt je gewicht of zou je in ieder geval willen voorkomen dat je aankomt dan is het ABS Complex een hele fijne multivitamine. Deze geeft bij meer van de helft van de gebruikers verminderde behoefte aan zoetigheid en zetmeel als brood en pasta. Bovendien is het een zeer goed samengestelde en opneembare multivitamine die door stoffen als Rhodiola en tryptofaan kan bijdragen aan meer rust en energie.
Magnesium is ook essentieel in het rouwproces, want we verbruiken er beslist meer van in tijden van stress. Magnesium bisglycinaat is een vorm die het systeem tot rust brengt en is daarom handig om in te nemen voor het slapen gaan. Dit kan bijdragen aan een betere nachtrust, meer ontspanning van spieren en meer energie overdag.
Drinken en rouw
Het lichaam staat onder hoogspanning, dus belastende dranken als alcohol of limonade en veel koffie zijn eigenlijk niet handig. Hoe logisch het ook is dat je er behoefte aan hebt. Probeer vaker te kiezen voor warme dranken, want die belasten het maagdarmstelsel het minste in tegenstelling tot koude dranken. Een warme drank geeft rust en helemaal als je kiest voor rustgevende kruiden zoals kamille of citroenmelisse. Er zijn veel relax thee mixen verkrijgbaar tegenwoordig en het is raadzaam om daarvoor te kiezen als ondersteuning voor je lichaam.
Beperkt koffie, limonades, alcohol, zwarte, witte of groene thee en kies vaker voor kalmerende thee melanges en uiteraard water.
Rouw en rust!
Ga geen grote dingen ondernemen in een rouwproces, we zoeken vaak afleiding (althans ik wel!) en dat terwijl je al moe bent. Het is verstandig om je systeem rust te gunnen en vooral dingen te doen die je niet overbelasten. Dus bijvoorbeeld leuke uitjes, knutselen, wandelen of laag tot midden intensief sporten is prima. Maar trainen voor een marathon of grote projecten op je werk aangaan is waarschijnlijk minder handig.
Rouw en slaap
Probeer op tijd te gaan slapen en redelijk op tijd op te staan, ritme aanhouden helpt om depressieve gevoelens te beperken. Soms kan slapen lastig zijn, maar het aanhouden van ritme is voor je hormonale systeem sowieso erg prettig en voorkomt verstoring op dat vlak.
Herdenken, rouw en eten
Mijn moeder maakte de lekkerste uienhachee op de wereld, ze kon sowieso fantastisch koken! Als ik haar erg mis en haar hachee maakt voelt ze extra dichtbij. Jij hebt vast ook gerechten of plekken die je aan jouw dierbaren doen denken. Het kan heel mooi zijn om heel bewust iets te koken of te eten dat je dierbare graag maakte of at. Het is een heel mooie manier om diegene te herdenken en te bedanken voor het moois dat ze in jouw leven hebben gebracht.
Ben je er nog niet aan toe, vooral niet doen, maar het kan een mooie manier zijn om een stukje van het proces te doorlopen.
Hulp nodig bij rouw?
Soms kan een rouwproces je overspoelen en weet je het gewoon niet meer, klop dan zeker aan bij de huisarts die je kan doorverwijzen naar bijvoorbeeld een rouwtherapeut. Op het gebied van voeding en energie kun je uiteraard ook bij de praktijk terecht. Woon je niet in de buurt dan zijn videogesprekken natuurlijk ook mogelijk. Je kunt een afspraak inplannen via de praktijk.
Of wil je liever iemand spreken en woon je ver bij de praktijk vandaan, raadpleeg dan mijn collega’s via de NOD website.